Bilgi Teknolojileri (BT) departmanlarının takip ettiği işlerin daha iyi yönetilebilmesi, çalışma stillerinin ve süreçlerin standardize edilmesi, sorunların daha etkin ve hızlı çözülebilmesi için standart bir yapı kurulması çalışmaları oldukça eskiye dayanır.
Bu çalışmalarla geliştirilen ITIL, COBIT gibi standartlar yeni tanımlar ve iş süreçlerine yeni bakış açıları getirmiş, BT alanında kullanılan yönetim yazılımları da zamanla bu standartlara uygun hale getirilmiştir.
ITIL (Bilgi teknolojisi altyapı kütüphanesi)
ITIL (Information Technology Infrastructure Library), bir işletme içindeki BT hizmetlerinin seçimini, planlamasını, teslimatını, bakımını ve genel yaşam döngüsünü standartlaştırmak için tasarlanmış, verimliliği artırmak ve hizmet kalitesini sağlamak için kullanılan bir BT yönetim çerçevesidir.
ITIL yönetim çerçevesi BT yöneticilerini sadece kullanıcılara ve sistemlere destek veren bir ekip olmaktan çıkarır, onları iş hayatının bir parçası haline getirir. BT departmanlarının tüm işlemlerini iş hayatının gereklerine göre yeniden şekillendirir, ihtiyaçlara cevap verecek şekilde tekrar düzenler ve işletme büyüdükçe dinamik olarak BT süreçlerini değiştirir.
2019 yılında yayınlanan sürüm olan ITIL 4, dördüncü sanayi devrimi (Endüstri 4.0) ile BT hizmetleri arasında köprü kuracak yöntemleri içerir ve değerlere odaklanan yapısıyla öne çıkar. BT süreçlerini ITIL çerçevesi altında yürütmek isteyen kuruluşlar bulundukları yerden başlamalı, hem BT ekibinden hem de kuruluşun diğer birimlerinden aldığı geri bildirimlerle adım adım iyileştirme yaparak ilerlemelidir. Kuruluşların birimleri kendi aralarında işbirliğine önem vermeli, birbirlerine karşı açık ve şeffaf olmalı, sorunları ele alırken ve çözerken bütünsel yaklaşımı benimsemeli, uygulamaları olabildiğince basit ve pratik tutmalı, optimize etmeli ve otomatikleştirmelidir.
ITIL yönetim çerçevesi, uygulanması ve takip edilmesi gereken sabit bir kontrol listesi sunmak yerine, kuruluşların kendileri için önemli olan başlıkları belirlemesine izin verir, kendi ihtiyaçlarına göre listenin şekillenmesine olanak sağlar.
ITIL 4, servis yönetiminde kullanılan dört ayrı boyuta odaklanır.
- Kuruluşlar ve insanlar
- Değer akışları ve süreçler
- Bilgi ve teknoloji
- Ortaklar ve tedarikçiler
Servis değerler sistemi ve iş akışları oluşturulurken bu dört boyut göz önünde bulundurulur.
COBIT (Bilgi teknolojileri ve ilgili teknolojiler için kontrol hedefleri)
COBIT (Control Objectives for Information and Related Technology), BT yönetiminde en iyi sonuçları veren yöntemleri kullanmak isteyen, işleri takip edip iş süreçlerini iyileştirmek isteyen yöneticiler için bir yönetim sistemi çerçevesi sunar.
ISACA adlı kuruluş tarafından teknik sorunlar, iş riskleri ve kontrol ihtiyaçları arasındaki boşluğu kapatmak için oluşturulmuştur. Bilgi sistemlerinin kalitesini, kontrolünü ve güvenilirliğini sağlamak için herhangi bir sektörde ve herhangi bir kuruluşta uygulanabilir.
COBIT’in ilk versiyonu, finansal denetçilerin kuruluşlardaki BT altyapısının gelişimini daha iyi takip edebilmesi amacıyla hazırlandı ve 1996 yılında yayınlandı.
2019 yılında yayınlanan son versiyonu ise, tüm işletmelerin büyüklükleri veya hedefleri ne olursa olsun kullanabileceği daha genel, kapsamlı ve esnek bir araç olarak tanımlanabilir.
COBIT yönetim çerçevesinin amacı; BT ekibinin hedeflerini, amaçlarını, kontrol başlıklarını ve elde edilecek sonuçları belirlerken yöneticilerin, BT ekibinin ve denetçilerin ortak bir yaklaşım sergilemesini sağlamak, aralarında kullanabilecekleri ortak bir dil oluşturmaktır.
COBIT 2019’un altı temel ilkesi vardır.
- Paydaşların ihtiyaçlarını karşılamak
- Bütünsel yaklaşımı benimsemek
- Dinamik yönetim sistemi kullanmak
- Yönetişim (kuralların oluşturulması) sürecini yönetim sürecinden ayrı değerlendirmek
- İşletmenin ihtiyaçlarına göre oluşturmak
- Uçtan uca tüm işletmeyi kapsayan yönetim sistemi kullanmak
COBIT Kullanmadan Önce Bilinmesi gerekenler.
Hedefler
Son sürümde 40 yönetişim ve iş yönetimi hedefi bulunmaktadır. BT profesyonelleri, paydaşların ihtiyaçlarına göre hedefleri önceliklendirebilir veya göz ardı edebilir.
Dizayn faktörleri, organizasyonun ihtiyaçlarını ve bunların nasıl ele alınacağını belirleyen stratejik, bağlamsal ve taktik başlıkları içerir. Bu başlıklar oluşturulduğunda teknoloji kullanımı, çalışma yöntemleri ve dış kaynak ihtiyacı da ortaya çıkar.
Alanlar
Amaçlar belirli alanlara ayrılarak, planlama, oluşturma ve takip etme gibi farklı iş süreçlerine bağlanır.
Ulaşılacak sonuçlar kademesi
İş hayatının beklentileri ile bu beklentilere ulaştırabilecek yollar ve yöntemler tanımlanır.
Bileşenler
BT iş ve süreçlerini etkileyen altyapı, insan becerileri, iş tanımları, iş akışları gibi genel unsurlardır.